ณ เดือนตุลาคมของทุก ๆ ปี จะเห็นคนเอาฟักทองมาแกะสลักให้ปรากฏอยู่ตามเฉลียงหรือหน้าประตูบ้านที่ประเทศอเมริการวมอีกหลาย ๆ ประเทศทั่วโลก ไม่เว้นแม้แต่ผลส้มที่หน้าตาเหมือนน้ำเต้าที่ถูกแกะสลักเป็นรูปหน้าของปิศาจและมีเทียนจุดอยู่ด้านใน นับว่าเป็นสัญลักษณ์ที่ชัดเจนบ่งบอกว่าเทศกาลฮาโลวีนได้มาถึงแล้ว

การตกแต่ง แจ็คโอแลนเทิร์น (Jack O’-Lantern) หรือโคมไฟฟักทองแกะสลัก ถือได้ว่าเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของเทศกาลนี้เลย ชื่อเรียกแจ็คโอแลนเทิร์นมีต้นกำเนิดมาจากประเทศอังกฤษเมื่อประมาณศตวรรษที่ 17 ซึ่งในตอนนั้นคำ ๆ นี้ หมายความตามตัวอักษรว่า “คนถือโคมไฟ” (ยามกะกลางคืน) ชื่อนี้มีที่มาจากนิทานพื้นบ้านของชาวไอริชเกี่ยวกับแจ็คจอมตระหนี่

แรกเริ่มเดิมทีในที่ประเทศไอร์แลนด์เขาใช้หัวผักกาดและหัวมันฝรั่งขนาดใหญ่มาทำ แต่เมื่อคนอพยพชาวไอริชได้นำวัฒนธรรมนี้ ติดตัวมายังดินแดนแห่งฟักทองอย่างประเทศอเมริกาด้วย มันก็เลยหลอมรวมกลายเป็นส่วนหนึ่งของเทศกาลฮาโลวีนไปจนถึงทุกวันนี้ ผู้คนต่างพากันทำโคมไฟฟักทองแกะสลักในเทศกาลฮาโลวีนเป็นเวลาหลายศตวรรษ ซึ่งธรรมเนียมปฏิบัตินี้มีต้นกำเนิดมาจากนิทานปรัมปราว่าด้วยเรื่องของผู้ชายที่มีฉายาว่า “แจ็คจอมตระหนี่” ซึ่งตามท้องเรื่อง แจ็คได้เชิญปิศาจมาดื่มสุรากับเขา และสมกับฉายาที่เขาได้รับ แจ็คจอมตระหนี่ไม่อยากควักเงินค่าเครื่องดื่มของตัวเอง

ดังนั้นเขาจึงชักจูงให้ปิศาจตนนั้นแปลงร่างเป็นเงินเพื่อที่ว่าแจ็คจะได้เอาไปซื้อเครื่องดื่ม และเมื่อปิศาจตนนั้นยอมทำตาม แจ็คก็ตัดสินใจเก็บเงินนั้นไว้ในกระเป๋าเสื้อข้างที่ติดกับไม้กางเขน ซึ่งสามารถป้องกันปิศาจตนนั้นไม่ให้คืนร่างเดิมได้ แต่ท้ายที่สุดแล้วแจ็คก็ปล่อยให้ปิศาจตนนั้นเป็นอิสระโดยแลกกับข้อตกลงที่ว่ามันจะต้องไม่มายุ่งกับแจ็คอีกเป็นเวลาหนึ่งปี และถ้าหากแจ็คเสียชีวิตลงมันก็ไม่มีสิทธิมาเอาวิญญาณของแจ็คไปด้วย

ในปีต่อมาแจ็คก็ล่อลวงเจ้าปิศาจอีกโดยให้มันปีนขึ้นไปเก็บผลไม้บนต้นไม้ และในขณะที่มันขึ้นไปอยู่บนต้นไม้ แจ็คก็แกะสัญลักษณ์รูปกางเขนไว้ที่เปลือกต้นไม้ เจ้าปิศาจก็เลยลงมาข้างล่างไม่ได้จนกว่าจะรับปากกับแจ็คว่าจะไม่มารบกวนเขาอีกเลยเป็นเวลาสิบปี

แต่หลังจากนั้นไม่นานแจ็คก็เสียชีวิตลง และตามที่ตำนานกล่าวไว้ พระเจ้านั้นไม่อนุญาตให้รูปลักษณ์ที่น่ารังเกียจนี้ขึ้นไปอยู่บนสวรรค์ และตัวปิศาจเองที่ขัดข้องหมองใจจากการที่โดนแจ็คหลอกและยังคงรักษาสัญญาที่ให้ไว้ว่าจะไม่มาเอาดวงวิญญาณของเขาไป มันก็เลยไม่อนุญาติให้แจ็คลงไปอยู่ในนรกด้วยเช่นกัน

เจ้าปิศาจก็เลยส่งแจ็คออกไปอยู่ท่ามกลางความมืดมิดพร้อมกับคบไฟเพื่อเอาไว้ส่องทาง แจ็คก็เลยเอาคบไฟใส่ไว้ในหัวผักกาดที่แกะสลักเอาไว้และก็ออกเดินทางร่อนเร่อยู่ในโลกใบนี้ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ซึ่งในตอนแรกชาวไอริชเรียกรูปลักษณ์ที่เหมือนผีนี้ว่า “โคมไฟของแจ็ค (Jack of Lantern)” และต่อมาก็เรียกให้ง่ายเข้าเป็น “แจ็คโอแลนเทิร์น (Jack O’-Lantern)”

ในประเทศไอร์แลนด์และสก็อตแลนด์ ผู้คนริเริ่มทำแจ็คโอแลนเทิร์นในแบบฉบับของตัวเองโดยการแกะสลักหัวผักกาดหรือมันฝรั่งเป็นรูปใบหน้าที่น่าเกลียดน่ากลัวและนำไปวางไว้ตามหน้าต่างหรือใกล้ๆกับประตูเพื่อไล่แจ็คจอมตระหนี่และวิญญาณร่อนเร่ที่ชั่วร้ายตัวอื่นๆ แต่ในประเทศอังกฤษจะใช้เป็นหัวบีทแทน ผู้อพยพจากประเทศดังกล่าวได้นำวิถีปฏิบัติเกี่ยวกับแจ็คโอแลนเทิร์นติดตัวไปกับพวกเขาด้วยเมื่อพวกเขาย้ายไปอเมริกา และที่นั่นเองพวกเขาก็พบว่าฟักทอง ผลไม้ประจำชาติของอเมริกานั้นเหมาะกับการเอามาทำแจ็คโอแลนเทิร์นเป็นอย่างยิ่ง

Credit : yamsayong

By Admin Park